گفتگو با مهدی پاکدل، طراح گرافیک به همراه نمایش آثار

اکثر هنرمندان، مهدی پاکدل رو در زمینه بازیگری میشناسن. مردی که در نقش‌های مختلفی هنرمندی کرده و محبوبیت خاصی رو بین مردم داره. اما مصاحبه پآن‌آرت با این هنرمند در مورد بازیگری نیست! مهدی سالها پیش فعالیت هنری خودش رو در زمینه گرافیک آغاز کرده و فعالیت‌های گسترده‌ای رو داشته. این روند تا جایی پیش رفت که با همکاری برادرش مسعود و برادرزاده یحیی پاکدل، یک استودیو تبلیغاتی بنام پاکدل استودیو رو تاسیس کردند.

فعالیت‌های مهدی در زمینه گرافیک با تئاتر شروع شد، یعنی فرهنگی‌ترین قسمت از دنیای گرافیک. بقول مهدی، “در پوستر تئاتر شما میبایستی مخاطب رو در یک نگاه به پوستر جذب کنی. نمایش دنیای واقعی تئاتر و انتقال مفاهیم و داستان اون بروی سطحی دوبعدی کاری دشوار هست و در ضمن میبایست مخاطبان خاص اون نمایش رو هم بشناسی و با توجه به مضامین و مخاطبانت، طراحی رو انجام بدی”.

مهدی بعد از فعالیت‌های بسیار در زمینه مدیریت هنری و طراحی گرافیک، آرام آرام با دنیای بازیگری آشنا شد و به تئاتر روی آورد و استعداد خودش رو در این عرصه فرهنگی هم به‌نمایش گذاشت.

  

در ادامه، مصاحبه ماهنامه هنرهای تجسمی پآن‌آرت رو خواهید داشت با این بازیگر و طراح گرافیک در زمینه هنرهای تجسمی.

از پیشینه خودتون صحبت کنید…

من در شهری متولد شدم که کوچه ها و خیابانهای اونجا مهد تمدن بود. رنگ و زیبایی در معماری و ساختار بناهای اصفهان همیشه برای من لذت بخش بوده و هست. بارها شده بود که به پُـلها و مساجد میرفتم و از اون تقارن و فرمی که در معماری استفاده شده بود هیجان زده میشدم و این یکی از دلایلی بود که من در محیطی هنری پرورش پیدا کردم و به طراحی و هنر علاقه مند شدم. از طرفی برادرم مسعود؛ عکاس حرفه ای هست و به همین دلیل هم درگیر کارهای ایشون هم بودم و به هنر بیشتر از همیشه علاقه پیدا میکردم. بعد از اتمام دوره راهنمایی و دبیرستان و گرفتن دیپلم، تصمیم گرفتم که برای ادامه تحصیل به تهران بیام.

فضای اصفهان بخاطر محدودیتهایی که در مورد امکانات داشت، برای من شرایطی رو ایجاب نمیکرد که در همونجا به ادامه تحصیل بپردازم، بخاطر همین به فکر یک جای بزرگتر و مهمتری مثل تهران بودم تا تحصیلاتم رو اونجا ادامه بدم، به همین خاطر تصمیمی جدی برای اومدن به تهران رو گرفتم. دانشگاه آزاد با رتبه سوم در گرافیک قبول شدم و به تحصیل مشغول شدم. ترم سوم بودم؛ این زمان مصادف شد با دوران ریاست برادرم حسین پاکدل در تئاتر شهر. از دانشگاه تا تئاتر شهر مسافت زیادی نبود و به واسطه رفت و آمدهایی که با بچه های تئاتر داشتم روابط بیشتری ایجاد شد. از طرفی دوستان تئاتر بخاطر صدا و ظاهری که داشتم از من برای تمرین، دعوت میکردن. بهرحال بعد از مدتی رفت و آمد همه من رو به عنوان دانشجوی تئاتر میشناختن و خود من هم اونقدر درگیر بازیگری و تئاتر شدم که ترجیح دادم بیشتر بروی بازیگری تمرکز کنم و در کنارش گرافیک رو هم ادامه بدم.

همیشه علاقه خاصی رو نسبت به طراحی گرافیک داشتم و در دفتر برادرم مسعود هم؛ کارهای طراحی، عکاسی و صفحه بندی رو انجام میدادیم. اما در مورد انجام کار خیلی فعالیتهای مختلفی رو داشتم، بخصوص در حوزه طراحی پوستر و کاتالوگ جشنواره های تئاتر. در ضمن من همراه با برادرزاده ام یحیی، و برادرم مسعود یک استودیو تبلیغاتی به اسم پاکدل استودیو راه اندازی کردیم و به صورت حرفه ای به فعالیتهای تبلیغاتی مشغول شدیم.

اولین پوستر تئاتری طراحی شده شما چی بود؟!

اولین پوستر تئاتری که کار کردم با عنوان “نمایش سیاهان” در سال ۱۳۷۷ بود که هم بازیگر اون تئاتر بودم و هم درس گرافیک میخوندم. به کارگردان نمایش آقای حامد محمد طاهری گفتم که طراحی این پوستر رو خودم به عهده میگیرم و ایشون هم قبول کردن. البته در اون زمان هم تئاتر و هم موضوع پوستر تئاتر، تازه وارد بازار رقابت و اون جوّ جدی شده بود و ما مجبور بودیم با پوستر برای جذب مخاطب برای دیدن نمایش خیلی تلاش کنیم. مشکلات زیادی هم در اجرا بود، چون نرم افزارهای طراحی مثل فتوشاپ نایاب بودن و بیشتر کارها باید بصورت دستی اجرا میشد.

چرا پوستر تئاتر رو برای کار هنری انتخاب کردید؟!

بنظر من فرهنگی ترین بخش گرافیک، پوستر تئاتر هست. چون گرافیک واقعا به بازار کار وابسته هست و شما باید به نوعی طراحی انجام بدی که فروش بیشتری حاصل بشه و در این بین کارفرما و مشتری حضور خیلی مهمی دارن. در این بین من راه خاصی رو در گرافیک انتخاب کردم. برای من پوستر تئاتر مثل شروع یک نمایش بود؛ یعنی کسی که پوستر رو در خیابون میدید، باید براش سوالی ایجاد میشد که این تئاتر در مورد چی هست و به واسطه اون پوستر مشتاق بشه برای دیدن نمایش. و چون پوستر تئاتر حالتی برای فکر کردن داشت و شما میبایستی صحنه ی سه بعدی نمایش رو به صفحه ای دوبعدی وارد بکنین، برای من خیلی جذابیت داشت. بعد از طراحی پوستر نمایش سیاهان، سفارشات بیشتری به من شد؛ چون هم تئاتر کار میکردم و از طرفی گرافیک هم خونده بودم و این کار رو برای من خیلی راحت تر میکرد.

در زمینه گرافیک تجاری چقدر فعالیت داشتید؟!

فضای کاری گرافیک من بیشتر فرهنگی بوده و در زمینه هایی مثل جلد کتاب، پوستر، صفحه بندی نشریات و مدیریت هنری مجلات فعالیت ویژه ای داشتم. کارهای تجاری رو بیشتر با برادر زادم، یحیی؛ انجام میدادم و ایشون چون در نرم افزار واقعا تبحر خاصی دارن و الان مدیر تبلیغات شرکت سامسونگ هم هستن، برای من خیلی راحت بود که گرافیک تجاری رو به ایشون واگذار کنم و خودم بیشتر در گرافیک فرهنگی فعالیت کنم.

در مورد مدیریت هنری و ایده پردازی های پوستر تئاتر صحبت کنین…

من در روند کار، واقعا به موضوع مهم مدیریت هنری رسیدم. موضوع از جشنواره تئاتری شروع شد که در اون سالها درگیر بازی و تحصیل در گرافیک بودم. سفارشی در مورد طراحی کاتالوگ جشنواره تئاتر به من شد. محلی رو برای طراحی که اتاق تشریفات تئاتر بود در اختیار ما گذاشتن، بهمراه یک سیستم Pentium II. کاتالوگ؛ سیصد!!! صفحه بود با کلی مطلب و تصویر و من برای پایین آوردن هزینه، ایده دورنگ بودن زینک با رنگهای متغیر رو دادم. بخاطر این ایده مجبور شدم شخصا به چاپخونه برم؛ حتی بندهای کاغذ رو خودم برای برش ببرم و کلی بیخوابی بکشم که کاتالوگ قبل از جشنواره تئاتر آماده بشه. این موضوع با موفقیت طی شد و در سالهای بعدی هم کارهایی مثل بولتن روزانه جشنواره که واقعا کار سختی بود رو هم به من دادن. اون زمان من برای طراحی تصمیم گرفتم برای هر روز یک رنگ بروی جلد انتخاب کنم و عدد روز رو بزرگ طراحی کنم. یعنی برای اجرای این ایده واقعا جنگیدم. چون قانع کردن مدیران واقعا کار سختی هست. و بعد از مدتی به این نتیجه رسیدم که ایده پردازی، ارایه یک رنگ خاص، استفاده از نشانه در یک طراحی، واقعا کاری هست که فقط در حیطه کار طراح گرافیک نیست. در اون زمان هم سمتی به اسم “مدیر هنری” مثل الان واقعا همه گیر نشده بود و اونجا بود که متوجه شدم برای کار هنری باید جنگید تا اثر نهایی رو به نتیجه برسونی. از طراحان دیگه که بعد از من اومدن و کارهای خیلی خوبی رو ارایه دادن هم میتونم به مرتضی اتابکی، امیر اسمی و آرش تنهایی اشاره کنم. حتی زمانی قرار بود با یحیی و آرش تنهایی انجمن گرافیستان تئاتر ایران رو تاسیس کنیم ولی بخاطر سنگینی کارهای بازیگری و گاهی هم گزینش هایی که متاسفانه بوسیله بعضی از مدیران برای طراحان انجام میشد، ترجیح دادم که خودم رو از این مساله کنار بکشم.

گرافیک ایران واقعا پیشرفته هست و طراحانی داریم که کارهای فوق العاده ای انجام میدن. حتی خیلی از کارهای ما شانه به شانه طراحان اروپایی همراهی میکنن. این مورد متاسفانه در مورد تصویرسازی هنوز خیلی قوی نشده، یعنی چرخ اقتصادی تصویرسازی در ایران خیلی فعال نیست، با اینکه تصویرگران خیلی خوبی داریم، اما نحوه ارائه آثار، بازاریابی یا مارکتینگ تصویرسازی خیلی قوی نیست. تصویرسازی در ایران یک آرت محفلی هست و بیشتر هنرمندان برای داخل کشور کار میکنن و گاهی هم برای دل خودشون. از طرفی اوضاع اقتصادی در وحله اول به هنر و فرهنگ صدمه میزنه و این شرایط گاهی باعث میشه تا اقتصاد هنر درست فعال نباشه و تصویرگران ما دچار مشکلاتی برای ارائه کارهاشون در خارج ایران باشن.

چرا هنوز پوسـترهای سـینمایی ایران در زمینه طراحی گرافیکی، پیشرفت آنچنانی نسبت به پوسترهای تئاتر نداشتن؟! و چرا نسبت به پوسترهای خارجی خیلی پیشرفتی نکردیم؟!

مورد اول اینکه تئاتر، یک هنر وابسته به دولت هست. یعنی با یارانه پیش میره. پس کارگردانی که این اثر هنری رو میخواد بسازه ترجیح میده که با فلان طراح گرافیک که به تفکر اون نزدیک تر هست. یادمه برای تئاتر قهوه تلخ از شبنم طلوعی، صورت بازیگرها رو برای پوستر میخواستم استفاده کنم، همه با یک تعجب به من میگفتن برای چی میخوای از تصاویر صورت بازیگرها استفاده بکنی. چون قبل از اون استفاده از صورت و عکس باب نبود و این موضوع رو میخوام بگم که ذهینت یک کارگردان تئاتر خیلی تاثیر میگذاره در روند تهیه پوستر اون نمایش. در تئاتر چون بیننده ها فرهنگی تر هستن، مطمئنا پوسترهای خاص تر و هنری تری رو شما شاهد هستین. اما در سینما موضوع فرق میکنه، بحث تهیه کننده هست و این فرد هزینه شخصی رو برای کلی کار باید پرداخت کنه و همین روند مالی باعث میشه تا پوسترهای سینما در هدف اول برای فروش بواسطه تصویر بازیگران باشه تا خلق یک اثر گرافیکی با لی اوتی مناسب. متاسفانه کارگردان حق دخالت در اقلام تبلیغاتی رو نداره و تهیه کننده هست که تصمیم برای پوستر رو میگیره. از طرفی تعدادی از طراحان هستن که از قبل با خیلی تهیه کنندگان کار کردن و هنوز هم سفارش کار به همون افراد داده میشه و بخاطر همین روند، طراحی پوسترهای فیلم همیشه دچار یکنواختی و مشکل هست. البته برخی از پوسترهای فیلم در این سالها خیلی خوب کار شدن و شاید این مورد بخاطر موفقیتهایی هست که فیلمهای ایرانی در بیرون کشور داشتن. چون بحث رقابت در خارج ایران هست، پوستر فیلم هم وارد این رقابت میشه و تهیه کننده هم مجبور هست تا حدی به ایده های هنری طراح پوستر توجه داشته باشه. در کل امیدوارم برای پوسترهای سینمایی هم مثل پوسترهای تئاتر وقت بیشتری گذاشته بشه تا با این کار سطح دید مخاطب در جامعه رو بشه بالاتر برد.

منبع: ماهنامه ی هنرهای تجسمی پان آرت