مدل های رنگی

با توجه به اهداف و دور نمای کار هنری یا طراحی، می‌توان از مجموعه رنگ‌های اصلی (اولیه) مختلفی استفاده کرد. در حالت کلی، سه مدل پذیرفته شده در این حوزه وجود دارد: RGB (قرمز، سبز و آبی)، CMY(سیان، مگنتا و زرد) و RYb(قرمز، آبی و زرد). مدل رنگی اصلی را می‌توان به دو گروه افزایشی و کاهشی تقسیم کرد.

رنگ‌های اصلی افزایشی از رنگ‌های روشن به دست می‌آیند: قرمز، سبز و آبی (RGB). وقتی این رنگ‌ها با یکدیگر ترکیب می‌شوند، رنگ سفید ساخته می‌شود. در اواخر قرن نوزدهم، دانشمندان دریافتند که ادراک رنگی به بهترین نحو و بر حسب رنگ‌های افزایشی اصلی یعنی RGB توصیف می‌شود، چرا که بر پایه ادراک انسانی از رنگ‌ها استوار است.

رنگ‌های اصلی کاهشی با کاهش روشنی به دست می‌آیند: سیان و مگنتا و زرد(CMY). این رنگ‌ها پایه رنگ‌های چاپی هستند و در ترکیب با یکدیگر رنگ سیاه را می‌سازند که حرف K در CMYK به آن بر می‌گردد. دومین مجموعه از رنگ‌های اصلی کاهشی عبارتست از: قرمز، زرد و آبی (RYB). اصولاً این مدل را در آموزش طراحی و هنر، به ویژه آموزش نقاشی بکار می‌برند. به عقیده یوهانس ایتن، نظریه پرداز سوئیسی در حوزه رنگ و هنر، اولین و مهمترین کاربرد این چرخه رنگی، ترکیب رنگ‌ها و موارد رنگی است.

کاربرد مدل رنگی

RGB: عکاسی، تلویزیون/فیلم و طراحی

CMYK: طراحی و چاپ

RYB: هنر، نقاشی و طراحی

در رابطه با طراحی، هدف از بکار گیری چرخه رنگی، کمک به ایجاد و ساخت اشل‌های رنگی به لحاظ بصری هارمونیک(هماهنگ) است. در واقع این چرخه رنگی نباید شما را دچار اشتباه کنند یا موجب سردرگمی شما بشوند. من استفاده از مدل RGB را پیشنهاد می‌کنم. چرا که این مدل می‌تواند به درستی انعکاس دهنده ادراک رنگی انسان باشد. البته، شما می‌توانید هر دو نوع چرخه‌های رنگی را امتحان کنید. حالا که با انواع مدل‌های رنگی و کاربرد آن‌ها آشنا شده‌اید، می‌توانیم با اطمینان بیشتری حرکت کنیم. در اینجا ما از مدل رنگی RGB استفاده خواهیم کرد.

مدل رنگی RGB رنگ‌های ثالثه(درجه سوم) رنگ‌های ثانویه رنگ‌های اصلی(اولیه)

رنگ‌های اصلی، ثانویه و درجه سوم

چرخه رنگی RGB

در مدل رنگی افزایشی RGB ،رنگ‌های اصلی قرمز، سبز و آبی هستند.

رنگ‌های ثانویه عبارتند از: سیان، مگنتا و زرد که از مجموع دو رنگ اصلی(اولیه) به نسبت مساوی ساخته می‌شوند. و در نهایت، شش رنگ درجه سوم داریم که از مخلوط کردن رنگ‌های اولیه و ثانویه به نسبت مساوی ساخته می‌شوند و عبارتند از : نارنجی، زرد-سبز(لیمویی)، سیان-سبز، سیان-آبی، آبی-مگنتا(بنفش) و قرمز-مگنتا(صورتی).

مجموعه‌های کاهشی و افزایشی رنگ‌های درجه سوم در مدل‌های RGB، CMY دقیقاً مشابه با یکدیگر هستند و تنها در نقاط مختلف و متفاوتی روی چرخه دیده می‌شوند.

 

هامونی‌های رنگی

 

تک رنگ

انتخاب‌های تک رنگ، تنها یک رنگ را از مجموعه رنگ‌های چرخه رنگی انتخاب کرده‌‌اند.

رنگ‌های مکمل

اشل‌های رنگی مکمل، رنگ‌هایی را بکار می‌برند که در چرخه رنگی، درست در مقابل یکدیگر قرار گرفته‌اند.

مکمل‌های متساوی الساقین

اشل‌های رنگی مکمل‌های متساوی الساقین، شاخه‌ای از اشل‌های رنگی مکمل هستند. در این حالت، علاوه بر رنگ اصلی، دو رنگ همجوار را نیز انتخاب می‌کنیم تا الگوی متساوی الساقین داشته باشد.

رنگ‌های متشابه

در اشل‌های رنگی متشابه از رنگ‌هایی استفاده می‌کنیم که در چرخه رنگی در کنار یکدیگر قرار دارند. اشل‌های رنگی متشابه، غالباً در طبیعت یافت می‌شوند و به نظر هماهنگ و زیبا می‌آیند.

رنگ‌های مشابه اکسان(تاکیدی)

اشل‌های رنگی مشابه ، ترکیبی از اشل‌های رنگی مکمل و متشابه هستند. در این حالت، علاوه بر رنگ‌هایی که در کنار یکدیگر قرار دارند، از رنگ مکمل مقابل نیز استفاده می‌کنند.

سه گانه‌ها

اشل رنگی سه گانه، از رنگ‌هایی استفاده می‌کنند که در سه نقطه با فاصله مساوی در چرخه رنگی قرار گرفته‌اند. (مثلث متساوی الاضلاع)

چهارتایی(مکمل دوتایی-دوگانه)

اشل‌های رنگی مکمل دوتایی، رنگ‌هایی را بکار می‌برند که به صورت دو جفت رنگ مکمل در چرخه رنگی قرار گرفته‌اند.(در واقع رنگ‌های چهار گانه یا رنگ‌های مستطیلی، چهار رنگ هستند که دو به دو با هم مکملند).

مربعی

اشل‌های رنگی مربعی شبیه به اشل‌های رنگی چهارتایی(مستطیلی) هستند، با این تفاوت که هر 4 رنگ آن در چهار نقطه از دایره رنگی به فاصله مساوی از یکدیگر قرار گرفته‌اند.

رنگ‌های سرد و گرم

چرخه رنگ را می‌توان به دو گروه رنگ‌های سرد و گرم تقسیم کرد. رنگ‌های گرم، رنگ‌هایی روشن، پر انرژی و متمایل به جلو رفتن در فضا هستند. رنگ‌های سرد، به شما احساس آرامش می‌دهند و احساس تسکین دهندگی را ایجاد می‌کنند. سفید، سیاه و خاکستری را رنگ‌های خنثی می‌نامند.

تعریف اصطلاحات 

حالا بیایید تا با هم نگاهی به چند اصطلاح متداول در این حوزه بیاندازیم. ممکن است این کلمات تا حدودی باعث سردرگمی شما شده و حتی در مواردی آنها را با هم اشتباه بگیرید. لیستی که در ادامه به توضیح آن می پردازیم میتواند ابهامات شما را کاهش دهد.

هیو یا ته رنگ(Hue)

مجموعه ای از رنگ های خالص قرمز، زرد، سبز و آبی و ترکیبات دو به دوی آنها است.

خلوص یا اشباع(Saturation)

درجه اشباع که به آن شدت رنگ نیز گفته می شود. در واقع، وضوح یا روشنی رنگ است که مستقل از آن، رنگ با رنگ سفید تعریف می شود.

روشنایی یا درخشندگی(Brightness)

میزان روشنی منبع رنگ را مشخص میکند که میزان انتشار نور را در مراحل متناوبی از روشن به تیره و با توجه به شدت آن در بر می گیرد.

تنت یا رقیق کردن رنگ(Tint)

تغییر دادن رنگ با اضافه کردن رنگ سفید به آن و ایجاد مشخصه اشباع حداقلی با روشنایی نسبتاً زیاد.

تن(Tone)

تن به کیفیت یا ارزش رنگی گفته می شود که در واقع تنت یا سایه ای از رنگ که از آمیختن رنگ های هیو با رنگ سفید یا سیاه یا هر دو به دست می آید.

سایه(Shade)

وقتی رنگ های مختلف با رنگ مشکی آمیخته می شوند، سایه یا شید نامیده می شود.

مشخصه های رنگی(Chroma)

ویژگی که از ترکیب هیو و اشباع بدست می آید.

هیو، اشباع و روشنایی

هیو

در مجموعه اصطلاحات کاربردی، هیو به یک تن رنگی خاص اشاره دارد. در واقع این اصطلاح به مانند اشباع یا روشنایی که برای رنگ های مختلف قابل تعریف است، نام دیگری برای یک رنگ خاص نیست. مثلاً رنگ هایی با هیو مشابه، با ویژگی های مختلفی که به میزان روشنایی آنها اشاره دارند نظیر سبز روشن یا آبی فیروزه ای  قابل شناسایی هستند.

اشباع

اشباع عبارت است از میزان ترکیب هیو با رنگ خاکستری. رنگی با اشباع حداکثری، اثری از رنگ خاکستری در خود ندارد، در حالیکه اشباع حداقلی، رنگی است که تا حد امکان با رنگ خاکستری ترکیب شده است.

روشنایی

روشنایی به میزان ترکیب رنگ سیاه و سفید با یک رنگ خاص اشاره دارد.

در تصویر سمت چپ پایین، که  Color Pickerفتوشاپ را نشان میدهد، اشباع و روشنایی هیو، سیان را ملاحظه میکنید. میزان اشباع با کشیدن نشانه به صورت افقی و به سمت راست افزایش و به سمت چپ کاهش مییابد. میزان روشنایی نیز با حرکت عمودی به طرف بالای جعبه افزایش و با حرکت به سمت پایین جعبه کاهش داده می شود.

نقطه صد در صدی روشنایی و اشباع هیو، گوشه سمت راست و بالای جعبه است. مثال هایی برای هیو، اشباع و روشنایی به خوبی در لایه adjustment نشان داده شده اند. هر یک از این سه مشخصه را می توان به صورت جداگانه تغییر داد و اسلایدهای نمایش هر یک را نمایانگر اصول تعریف شده خاص خود هستند، مشاهده کرد. مثال ارائه شده در شکل زیر(سمت راست) را ببینید.

نتیجه

در واقع شناخت رنگها و یا ترکیبهای رنگی که برای هر کس جالب است و کاربرد عاقلانه ابزارهای فراتولیدی، دو روش موثری هستند که دریافت و درک تئوری رنگ ها، ارتباطات و هماهنگی های آنها را برای ما ممکن می سازدد. در گذشته نیز موارد مرتبط با استفاده از این دانش را به منظور ارتقاء و سبک سازی تصاویر در How to Use Curves in Photoshop و Color Correction Basics in Photoshop. آورده بودیم.

استفاده از تئوری رنگ ها را تا جائیکه استفاده از ابزارهای فراتولیدی در فتوشاپ، لایت روم یا هر نرم افزار و ویرایش تصویر دیگری را برای عکاسان که موجبات پیشرفت آنان در این حوزه را فراهم آورد، ادامه خواهیم داد.

چندین ابزار تنظیمی که به ارتقاء دانش شما از تئوری رنگ ها کمک می کنند عبارتند از: مهارت در تئوری رنگ ها، ارتباطات و هماهنگی های بین آنها، یکی از اولین گام های رسیدن به پتانسیل های زیبایی کامل در تصاویر است.